Şartsız söylenenler

Sual: Bazı hadislerde, (Şunu meydana getiren cennete yada cehenneme gider) deniyor. Örneğin, (Eli açık cennete gider) yada (Muharebede ölen şehittir) denince, bunun bazı şartları yok mudur? Her eli açık, cennete gider mi, harpte ölen hepimiz şehit mi olur?
CEVAP
İmam-ı Rabbani hazretleri, (Şartsız bildirilen bir yargı, şartlı olarak anlaşılır) buyuruyor. Şartsız söylenen şeylerin ne olursa olsun bazı şartı bulunur. Birkaç örnek verelim:

1- Cömertlikle ilgili:

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Cömertler cennete girer.) [Ebu-ş-şeyh]Bu hadis-i şerif, şartsız bildirilmiştir.

Her eli açık cennete girmez. (Şunu meydana getiren cennete girer) denince bunun da bazı şartları olduğu anlaşılır. Birkaçı şöyledir:

a) Birinci koşul, o kimsenin imanlı doğrusu Müslüman olmasıdır. İmansızsa, o kimse eli açık de olsa, harpte da ölse, insanlığa, tüm dünyaya büyük hizmetleri dokunsa da cennete giremez.

b) İmanı var; fakat sevapları günahlarından çoksa, sadece o vakit cennete girer anlama gelir.

c) İmanlı cömerdin cömertliği, birçok günahları affettirir, şefaate sebep olur. Bu bakımdan imanlı cömerdin günahları çeşitli sebeplerle affedilir, cennete layık olur anlama gelir.

ç) Cömerdin ve her Müslümanın cennete girebilmesi için, Ehl-i sünnet itikadında olması doğrusu bid’at ehli olmaması, farzları yapmış olup haramlardan sakınması gerekir.

Birkaç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Bid’at ehlinin hiçbir ibadeti kabul olmaz, yağdan kıl çıkar şeklinde, dinden çıkar.) [İbni Mace, Deylemi]

(Bid’at ehli, bid’atini Tanrı rızası için terk etmedikçe, hiçbir ameli kabul olmaz.) [Deylemi, İbni Neccar, Ebu Nasr, İbni Ebi Asım]

(Elbisesi haram olanın ibadetleri kabul olmaz.) [İ. Ahmed, Bezzar]

(Haram gömlekle kılınan namaz kabul olmaz.) [Bezzar]

(Bir lokma haram yiyenin, kırk günlük ibadeti kabul olmaz.) [Taberani, Deylemi]

Demek ki, bir kimse oldukca eli açık olsa da, ibadetleri yapmıyor ve haramlardan kaçmıyorsa veya bid’at ehliyse cennete girmesi kolay olmaz. Bu günahlar, zaman içinde insanı küfre sürükleyerek cehenneme sokar.

2- Cimrilikle ilgili:

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Pinti, cennete girmez.) [Taberani]

Bu da şartsız bildirildiği için, bazı şartları vardır:

a) İmanı yoksa cennete girmez anlama gelir.

b) İmanı var; fakat günahları sevablarından çoksa, günahlarının cezasını çekmeden cennete girmez anlama gelir. Sevabları günahlarından çoksa, cennete girer.

c) İmanı var, günahı sevabından çoktur; fakat affa yada şefaate kavuşmazsa cehennemde cezasını çekecek anlama gelir. Affa yada şefaate kavuşursa, asla cehenneme girmeden cennete gider.

3- Şehitlikle ilgili:

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Deniz harbinde şehit olanların, tüm günahları, hatta [gıybet, hakaret, gibi bütün] kul hakları da affolur.) [İbni Mace]

Fakat her deniz harbinde ölen kimse şehit olmaz ve günahları da affolmaz. Affolmanın da şartları vardır. Birinci koşul, o kimsenin imanlı doğrusu Müslüman olmasıdır. İmansızsa, o kimse denizde boğulsa da, harpte da ölse, insanlığa, tüm dünyaya büyük hizmetleri dokunsa da cennete giremez.

Hadis-i şeriflerin bir kısmı, ötekini açıklar. Bunu açıklayan bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Nice kendisine tabanca isabet edip ölen kimse vardır ki, şehit değildir. Nice döşeğinde yatarken ölen kimse de vardır ki, Tanrı katında sıddık ve şehittir.) [Ebu Nuaym, Ebu-ş-şeyh]

4- Ziynet takmakla ilgili:

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Bayanlara altın takı helaldir.) [Taberani]

Bunun da bazı şartları vardır:

a) Yabancı erkeklere göstermeden takabilir anlama gelir. Örneğin burna hızma olarak takamaz.

b) Altın, gasp edilmiş yada çalınmış eğer olmazsa takabilir anlama gelir.

c) Âcil vermesi ihtiyaç duyulan borç var ise, ilkin borcunu ödemesi gerekir.

ç) Altın yüzük oldukca sıkı olup altına su geçirmezse, guslederken yüzüğü çıkarmak yada oynatmak gerekir. Bu şekilde yapmazsa guslü sahih olmaz.

5- Tavşan eti yemekle ilgili:

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Tavşan eti yenir.) [Buhari]

Tavşan eti yenir; fakat bunun da bazı şartları vardır:

a) Ada tavşanı besleyen kimse, bunu kesmeden, bir bacağını koparıp yiyemez.

b) Kesenin Müslüman yada Ehl-i kitap olması şarttır. Bunlardan başkası keserse yenmez. Örneğin Budistin ve ateistin kestiği yenmez.

c) Kesenin Müslüman olması da yetmez. Besmeleyle kesmesi gerekir. Kasten Besmele terk edilirse, o et leş olur.

ç) Tavşan hastalıklıysa yada zehirliyse gene yenmez.

d) Çalınmış yada gasp edilmişse yenmez.

6- Gümüş yüzük takmakla ilgili:

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Gümüş yüzük erkeklere de caizdir.) [Mevahib]

Şartsız söylendiğine bakılırsa, bunun da bazı şartları vardır:

a) Ağırlığı bir miskali [4,8 gramı] geçmemelidir. Demek ki, 10 gram ağırlığında bir şövalye yüzük takmak caiz olmaz. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Gümüş yüzük takabilirsin; fakat ağırlığı bir miskali geçmesin!) [Tirmizî]

b) Yüzük darsa, abdestte, gusülde çıkarmak yada oynatarak suyun altına girmesini sağlamak gerekir. Bu şekilde yapılmazsa, dar yüzüğü takmak caiz olmaz.

Şartsız söylenen haberlerin şartlarının da olabileceğini bilmeyen cahiller, (Altından, gümüşten diş yaptırmak caiz dendiğine bakılırsa, kaplama diş gusle engel olmaz) diyerek, milleti cünüp gezdiriyorlar. Yüzüğün de, takma dişin de altını ıslatma şartı vardır. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Abdest alırken, [altının ıslanması için] yüzüğü hareket ettirin!) [İbni Mace]

Altın kaplama protez dişin altına su geçmezse ve çıkarma imkânı var ise, çıkarıp altını ıslatmak gerekir. Buna imkân yoksa, (Gusülde ağzın içini yıkamak farz değildir) diyen Maliki yada Şafii mezhebini öykünmek etmek gerekir. Yansılamak ederken, o mezhebin farzlarına uymak ve müfsidlerinden [o ibadeti bozacak şeylerden] sakınmak gerekir.

7- Tanrı var demekle ilgili:

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Lâ ilâhe illallah diyen cennete girer.) [Bezzar]

Cennete girmenin birçok şartları vardır:

a) Birincisi, Amentü’de bildirilen, imanın altı şartına inanmaktır. Bunların birine bile inanmayan cennete giremez. Örneğin tüm peygamberlere inansa, yalnız âhir vakit peygamberi Muhammed aleyhisselama inanmasa, inanç etmiş olmaz. İki hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Tanrı’tan başka ilah olmadığına Tanrı’ın bir olduğuna ve ortağı olmadığına, Muhammed’in Onun kulu ve Resulü olduğuna, keza aden ve cehennemin hak olduğuna şehadet ederse, Allahü teâlâ onu cennetine koyar.) [Buhari, Müslim, Tirmizi]

(İman; Tanrı’a, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gününe, [yani kıyamete, cennete, cehenneme, hesaba, mizana], kadere, hayrın ve şerrin Tanrı’tan olduğuna, ölüme, öldükten sonrasında dirilmeye, inanmaktır. Tanrı’tan başka ilah olmadığına ve benim Onun kulu ve resulü olduğuma şehadet etmektir.) [Buhari, Müslim, Nesai]

b) İmanın altı şartını dille söylemek yetmez; kalble de onaylama etmek ve ihlâsla söylemek gerekir. Bir hadis-i şerif meali:
(İhlâsla, Lâ ilâhe illallah diyen Cennete girer. İhlâs, haramlardan sizi men etmesidir.) [Bezzar, Hatib]

c) Bid’at ehli olmaması gerekir. Yukarıdaki tüm şartlar olsa da, Ehl-i sünnet olmayan cennete giremez. İtikadında sövgü yoksa, sadece o vakit cehennemde cezasını çektikten sonrasında cennete girer.

ç) Hubb-i fillah, buğd-i fillah suretiyle olmak gerekir. Allahın sevdiklerini sevmek, düşmanlarını sevmemek şarttır. Örneğin Hazret-i Ömer’e düşmanlık etse, onun dayısı olan kâfir Ebu Cehili sevse, lâ ilahe illallah demesi onu cehennemden kurtaramaz.

d) Lâ ilahe illallah diyen kimse, namaz, oruç, zekât, hac şeklinde ibadetleri yapmıyor ve içki, faiz, kumar, hırsızlık, zina, katillik şeklinde günahlar içindeyse, bu şekilde kimsenin de imanını muhafaza etmesi, dolayısıyla cennete girmesi oldukca zor olsa gerek.

Demek ki yalnız La ilahe illallah diyen Cennete girer diyerek, gayrimüslimleri de Cennete sokmaya çalışmak oldukca yanlış olur.

Şartsız bildirilenler
Sual: Şartsız bildirilen hadisler şeklinde, şartsız bildirilen âyetlerde de şartlar var mıdır?
CEVAP
Normal olarak vardır. Mezhepsizler, şartlarını bilmeden, âyetten anladıklarını söyleyip, (Kur’an bu şekilde söylüyor) diyerek yanlış görüşlerini din şeklinde ortaya atıyorlar. Birkaç örnek verelim. Bir âyet-i kerime meali şöyledir:
(İnanmadıkları hâlde, “Tanrı’a ve âhiret gününe inandık” diyen insanoğlu vardır.) [Bekara 8]

Mezhepsizler, (Bakın Tanrı’a ve âhiret gününe inanmak yetiyor ki Kur’anda bu şekilde bildiriliyor) diyorlar. Hâlbuki Peygamber efendimiz, mümin olmak için imanın altı şartına da inanmak icap ettiğini bildirmiştir. Yalnız Tanrı’a ve âhirete inanan mümin olmaz. İmanın öteki şartlarına da inanması lazımdır. Bir başka âyet-i kerime meali şöyledir:
(Tanrı’a ve âhiret gününe inanıp yararlı iş yapanların ecirleri Rablerinin katındadır. Onlar için artık korku yoktur. Onlar üzülmeyeceklerdir.) [Bekara 62]

Burada Tanrı’a ve âhiret gününe imandan başka bir de yararlı işler bildirilmiştir. İmanın öteki şartlarına inanmayan kimse yalnız bu tarz şeyleri yapsa mümin olması imkansız, Cennete giremez. Bir başka âyet-i kerime meali şöyledir:
(Onlar gayba inanırlar.) [Bekara 3]

Demek ki gayba da inanmak şarttır. Bir başka âyet-i kerime meali de şöyledir:
(Onlar, sana indirilene, senden önceki kitaplara ve âhirete inanç ederler.) [Bekara 4]

Burada da değişik olarak Kur’an-ı kerime ve öteki kitaplara inanç bildiriliyor. Bunlara inanılmadan yalnız Tanrı’a ve âhirete inanan mümin olmaz. Bir başka âyet-i kerime meali de şöyledir:
(Aslolan iyilik; Tanrı’a, âhirete, meleklere, kitaplara, nebilere inanmaktır.) [Bekara 177]

Burada da ötekilerden değişik olarak meleklere ve peygamberlere inanç etmek gerektiği bildiriliyor. Bunlara inanmayan insan diğerlerine inansa da mümin olması imkansız. Yukarıda bildirilen şartlara inanılsa kadere inanılmasa gene mümin olması imkansız. Bir hadis-i şerif meali ise şöyledir:
(Kadere inanmak, inanç esaslarındandır.) [Ebu Davud, Tirmizi]

Demek ki, bir âyete bakarak yargı vermek oldukca yanlış oluyor. O konudaki başka âyetlere ve bu âyetleri açıklayan hadis-i şeriflere ve ek olarak hadis-i şerifleri açıklayan İslâm âlimlerinin bildirdiği hükümlere bakmak şarttır.

Şartsız bildirilen hadis-i şerifler şeklinde şartsız bildirilen âyet-i kerimelerde de bazı şartlar vardır. Bu şartları, hadis-i şeriflerden ve İslam âlimlerinin açıklamalarından öğrenmek gerekir.