Müstehabın önemi

Sual: (Sağdan adım atmak, teke riayet etmek müstehabdır) deniyor. Müstehab nedir? Örneğin, abdestte yüzü sağdan sola doğru yıkamak müstehab mıdır?
CEVAP
Evet. (Tanrı sağdan başlamayı sever), (Suyu sağdan dağıtın!), (Sağ elle yiyip için, sağ elle alıp verin; şu sebeple şeytan, sol eliyle yiyip içer, sol eliyle alıp verir), (Karşınıza iki yol çıkarsa, sağdan yürüyün!) hadis-i şeriflerine uymalı. Bir şey karıştırırken, örneğin çay, çorba, ayran benzer biçimde şeyleri, sağdan sola doğru karıştırılmalı. Otobüse binince sağ tarafa oturmalı. Bir şey alırken yada bir şey verirken teke riayet etmeli, 1, 3, 5, 7 benzer biçimde tek olmasına dikkat etmeli. Teke riayet etmek de sağdan adım atmak benzer biçimde sünnet-i zevaiddir. Bunlar müstehabdır.

Müstehab demek, Resulullah’ın “sallallahü aleyhi ve sellem” ömründe birkaç kere yapmış olduğu şeylerdir. Müstehabı işlemeyene günah olmaz. Fakat müstehabı işleyene sevab çoktur. (İslâm Ahlâkı)

Kimi zaman, müstehab diyince sünnet anlaşılır. (S. Ebediyye)

İmam-ı Rabbânî hazretleri, Mevlana Salih’e bahçeden birkaç karanfil getirmesini emretti. Onun, altı tane karanfil getirdiğini görünce buyurdu ki:
(Bizim en aşağı talebemiz, en azından (Allahü teâlâ tektir, teke riayet edeni sever) hadis-i şerifini bilir. Teke riayet müstehabdır. İnsanlar müstehabı ne zannediyorlar? Müstehab, Allahü teâlânın sevilmiş olduğu şeydir. Eğer dünya ve âhireti Allahü teâlânın sevilmiş olduğu bir şey için verseler, hiçbir şey vermemiş olurlar.)

Bu kadar kıymetli olan müstehaba, bazı örnekler bildirelim:

Abdesti bozulunca yeniden abdest almak ve mekruh zaman değilse, o abdestle iki rekât Sübha kısaca abdest için şükür namazı kılmak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Abdestten artan suyu, kıbleye karşı ayak suretiyle içmek müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

Abdestten sonrasında çamaşırına birazcık su serpmek müstehabdır. (Mızraklı İlmihâl)

Namaz kıldıktan sonrasında, abdestli iken, yeni namaz için tekrar abdest almak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Abdest alırken dişleri temizlemek sünnettir. Bunu misvakla yapmak müstehabdır.

Abdest alırken, yakarma okumak yada her uzvu yıkarken kelime-i şehadet getirmek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Abdestte üstüne su sıçratmamak, kıbleye karşı almak, kimseden yardım istememek, kalan sudan içmek, abdestten sonrasında kurulanmak, kelime-i şehadet getirmek, üç kere Kadr sûresini okumak ve iki rekat namaz kılmak müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

Wcye özel pijama ile ve başı örtülü olarak girmek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Taharetlendikten sonrasında, arta kalan yaşlığı kurulamak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Kağıt oyunlarını oynadıktan sonrasında yeniden abdest almak müstehabdır. (Ebussuud Efendi Fetvaları)

Misafiri üç gün ağırlamak sünnet, daha fazlası ise müstehabdır. (S. Ebediyye)

Mezar ziyaret ederken, kıbleyi arkada bırakıp, meyyitin yüzüne karşı oturup slm vermek müstehabdır. (İhya)

Duaların sonunda hamd etmek müstehabdır. (Berîka)

Yakarma ederken avuçları açmak, iki el arası açık olmak, kolları göğüs hizasına kaldırmak, duadan sonrasında elleri yüze sürmek müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

Duayı abdestli okumak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Bir yere toplanırken, oradan dağılırken, abdest alırken, abdestten sonrasında, kitap okurken, dînî sohbete ve mühim işlere başlarken salevat okumak müstehabdır. (Redd-ül-muhtar)

Kurban etinin üçte birini fakirlere vermek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Kendi mezhebinde mekruh değilse, başka mezheplerdeki farzları yapmak müstehabdır. Örneğin Mâlikî yada Hanbelî olanın uyluklarını kapatması farz değil, fakat Hanefî ve Şâfiî’de farzdır. Mâlikî ve Hanbelî olanın uyluklarını kapatması müstehab olur. (Redd-ül-muhtar)

Başka mezhebin farzlarına ve müfsidlerine uymak müstehabdır. Örneğin Hanefîlerin yabancı hanıma dokununca abdest almaları müstehab olur. (İbni Abidin)

Güzel giyinmek, güzel koku sürünmek müstehabdır. (Bahr)

Öteki üç mezhepte abdesti bozacak şey olunca, abdest almak müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

Hayız bittikten sonrasında, gusletmeden vaty caiz ise de, gusletmek müstehabdır. (Dürr-ül muhtar)

Mevlid Kandili’nde, mevlidi Tanrı rızası için okumak, salevat-ı şerife getirmek, tatlı şeyler yedirip içirmek, hayrat ve hasenat yapmak, böylece, o gecenin şükrünü yerine getirmek müstehabdır. (Ni’met-ül kübrâ, Hadîka, M. Tembih)

Yatsı namazını kış aylarında gecenin üçte birine kadar geciktirmek müstehabdır. Vitir namazını ise gece yarısından sonrasında kılmak müstehabdır. (Mektubat-ı Rabbânî)

Sabah namazını cemaatle kılarken her mevsimde ortalık aydınlanıncaya kadar beklemek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Son teşehhütte Rabbena’dan sonrasında, âyet ve hadislerde geçen duaları okumak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Rükû ve secde tesbihlerini 5, 7, 9 yada 11 kere söylemek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Kapalı yerdeyken zelzele olursa, oradan dışarı kaçmak müstehabdır. (Bezzaziyye)

Son sünneti, farz ve ilk sünneti kıldığı yerden başka yerde kılmak müstehabdır. (İmdad-ül-fettah)

Yalnız kılanın, gece kıldığı farz yada nâfile namazlarında, sesli okuması müstehabdır.

Evvabin namazı kılmak müstehabdır. O vakitte 6 rekât kaza namazı kılan Evvabin namazı da kılmış olur. Zira müstehab ve sünnet, farzın yanında denizde damla bile değildir. (Mektubat-ı Rabbânî)

Öğlenin ve yatsının farzından sonrasında dört rekât ve akşamın farzından sonrasında altı rekât daha kılmak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Yatsının farzından ilkin 4 rekât namaz kılmak müstehabdır. (Dürr-ül muhtar, İhtiyar, Halebî)

Beş zaman namazdan sonrasında, derhal bir Âyet-el kürsi ve 99 tesbih ve bir tehlil okumak müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

Şükür secdesi yapmak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Ölü yıkayacak kimsenin, ilkin gusletmesi müstehabdır. (S. Ebediyye)

Sünnete uygun okunan ezanı işitenin, oturuyorsa kalkması, yürüyorsa durması müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

Çocuk için akika kesmek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Resulullah efendimiz için kurban kesmek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Bayanların, misvak yerine sakız çiğnemeleri müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

Yalan söyleyerek özür dileyeni affetmek müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

İnsanlara müdara etmek müstehabdır. Şu demek oluyor ki, her insana karşı tatlı dilli, güler yüzlü olmalıdır. (İslam Ahlâkı)

Düğün davetine gitmek sünnet, başka ziyafetlere gitmek müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

Mektupla gelen selamı okuyunca derhal (ve aleyküm slm) demek farzdır. Bunu yazıp yanıt olarak göndermek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Beyaz ve siyah giyinmek müstehabdır. (İbni Âbidin)

Zaman girmiş olduğu kati anlaşılınca iftarı namazdan ilkin yapmak müstehabdır. (Tahtâvî)

Yatsı namazını kıldıktan sonrasında, gereksinim olmadıkça konuşmamak müstehabdır.

Cumartesi gününe gelse de, Arefe günü oruç tutmak müstehabdır.

Nimeti göstermek için, iyi ve kıymetli giyinmek müstehabdır. (Redd-ül-muhtar)

Allahü teâlânın adını söyleyince, işitince, yazınca, celle celalüh, teâlâ benzer biçimde saygı sözlerinden birini söylemek, yazmak birincisinde vacib, tekrarında ise müstehabdır. Resulullah efendimizin adını işitince salevat söylemek de böyledir. (Redd-ül-muhtar)

Eshab-ı kiramın isimlerini yazarken, okurken ve işitince, “radıyallahü anh” demek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Âlimlerin adı geçince, “rahmetüllahi aleyh” demek müstehabdır. (Redd-ül-muhtar)

Hutbede, dört halifenin isimlerini söylemek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Büyükler geldiği vakit, kalkarak karşılamak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Salihlerin ve evliya zatların kabirlerinden bereketlenmek müstehabdır. (İhya-ül-ulum)

Üstünde Allahü teâlânın hakkı yada kul hakkı bulunan kimsenin, iki tanık yanında vasiyet etmesi yada yazması vacibdir. Üstünde hak bulunmayanın vasiyet etmesi müstehabdır. (S. Ebediyye)

Camiye sağ ayakla girmek, girince sağ tarafa oturmak müstehabdır. Ayakkabı, gömlek giyerken, başı tıraş ederken ve tararken, tırnak keserken, Müslümanın evine ve odasına girerken, sadaka verirken sağdan başlanır. Bunların zıddı olanları yaparken, örneğin ayakkabı, çorap, elbise çıkarırken, Müslümanın evinden, odasından çıkarken, wcye girerken, sümkürürken, taharetlenirken soldan adım atmak müstehabdır. Özürsüz bunların tersini yapmak, tenzihi mekruh olur. Sağ elle yiyip içmek, sağ elle kurban kesmek, sağ elle yazmak, çay, kahve, su benzer biçimde şeyler verirken sağdan adım atmak müstehabdır. (S. Ebediyye)

İmam-ı Nevevî hazretleri buyuruyor ki: Kutsal, şerefli ve temiz işleri yaparken sağdan adım atmak müstehabdır. Bunlara Sünen-i zevaid denir. Tekili Sünnet-i zaidedir. Ayakkabı, gömlek giyerken, saç tararken, misvak kullanırken, tırnak keserken, el, ayak yıkarken, mescide girerken, heladan çıkarken, sadaka verirken, yiyecek yerken, su içerken sağdan başlanır. Bunların zıddı olanları yaparken, örneğin ayakkabı çıkarırken, taharetlenirken, sümkürürken soldan adım atmak müstehabdır. Bunların tersini yapmak tenzihi mekruhtur. (Hadîka)

İmam-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: Resulullah’ın âdet olarak yapmış olduğu şeyleri yapmamak bid’at değildir. Bu tarz şeyleri yapmış olup yapmamak, ülkelerin ve insanların âdetlerine bağlı olup, dînî hükümler değildir. Her ülkenin âdeti başka başkadır. Hattâ bir ülkenin âdeti zaman içinde değişmiş olur. Bununla birlikte, âdete bağlı şeylerde de, Resulullah’a “sallallahü aleyhi ve sellem” uymak, dünya ve âhirette insana oldukca şey kazandırır ve çeşitli saadetlere neden olur. (1/231)