Berat gecesi

Sual: Berat Gecesi ne zamandır, önemi nedir?
CEVAP
Berat Gecesi, Şaban ayının 15. gecesidir Tefsirlerde Kur’an-ı kerimin, Levh-il-mahfuza bu gece inmiş olduğu bildirilmektedir. Âyet-i kerimede mealen buyuruluyor ki:
(Apaçık olan Kitab’a andolsun ki, biz onu [Kur’anı] kutsal bir gecede indirdik. Normal olarak biz insanları uyarmaktayız.) [Duhan 2,3]

Her yıl, Şaban ayının on beşinci Berat gecesinde, o senede olacak şeyler, ameller, ömürler, ölüm sebepleri, yükselmeler, alçalmalar, doğrusu her şey Levh-i mahfuzda yazılır. Resulullah efendimiz, bu gece, oldukca yakarma, oldukca yakarış ederdi.

Şaban ayında niçin oldukca oruç tuttuğu sorulmuş olduğu süre Resulullah efendimiz buyurdu ki:
(Şaban o şekilde faziletli bir aydır ki, insanoğlu bundan gâfildir. Bu ayda ameller, âlemlerin Rabbine arz edilir. Ben de amelimin oruçluyken arz edilmesini isterim.) [Nesaî]

Bu konudaki hadis-i şeriflerden bazıları şöyledir:
(Berat gecesi göklerin kapıları açılır, melekler müminlere müjde verir ve ibadete teşvik ederler.) [Nesai, Beyheki, A, Münziri]

(Ramazandan sonrasında en faziletli oruç, Şaban ayında tutulan oruçtur.) [Tirmizî]

(Şaban ayında üç gün oruç tutana, Hak teâlâ, Cennette bir yer hazırlar.) [Ey Oğul İlmihâli]

(Şu beş gecede meydana getirilen yakarış geri çevrilmez: Regaib Gecesi, Berat Gecesi, Cuma gecesi, Ramazan ve Kurban Bayramı gecesi.) [İbni Asakir]

(Allahü teâlâ, Şaban ayının 15. gecesinde rahmetiyle tecelli ederek, kendisine şirk koşan ve Müslüman kardeşine kin güdenler hariç, herkesi affeder.) [İbni Mace]

(Şabanın 15. gecesini ibadetle, gündüzünü de oruçla geçirin! O gece Allahü teâlâ buyurur ki: “Af isteyen yok mu, affedeyim. Rızık isteyen yok mu, rızık vereyim. Dertli yok mu, esenlik, afiyet vereyim. Ne isteyen var ise istesin, vereyim.” Bu hâl, sabaha kadar devam eder.) [İbni Mace]

(Şaban ayının 15. gecesi, rahmet-i tanrısal dünyayı kaplar, hepimiz affolur. Sadece haksız yere müslümanlara düşmanlık besleyen ve Allahü teâlâya ortak koşan mağfiret olunmaz.) [Beyheki]

(Cebrail aleyhisselam gelip, “Kalk, namaz kıl ve yakarış et! Bu gece Şaban ayının 15. gecesidir” dedi. Bu geceyi ihya edenleri Allahü teâlâ affeder. Yalnız, müşrik, büyücü, falcı, pinti, kinci, müşahin, içkici, faizci ve zaniyi affetmez.) [Taberani] (Müşahin, bid’at ehli anlama gelir.)

(Rahmet kapıları dört gece açılır. O gecelerde meydana getirilen yakarış, reddolmaz. Ramazan ve Kurban bayramının birinci gecesi, Berat ve Arefe gecesi.) [İsfehani]

(Allahü teâlâ Berat gecesinde, kâfirler hariç, müminleri mağfiret eder. Kindarları da, bu huylarını bırakıncaya kadar mağfiret etmez.) [Taberani, Beyheki]

(Allahü teâlâ, Şabanın 15. gecesinde müşrik ve müşahin hariç herkesi affeder.) [İbni Mace]

(Allahü teâlâ, Şabanın yarısının [Berat] gecesinde, dünya semasına tecelli eder. Benikelb kabîlesinin koyunlarının kıllarından daha oldukca kimsenin günahlarını affeder.) [İbni Mace, Tirmizi]

(Dört gecenin gündüzü de gecesi benzer biçimde faziletlidir. Allahü teâlâ, o günlerde yakarış edenin isteğini geri çevirmez, onları mağfiret eder ve onlar bu günlerde bolca ihsana nail olurlar. Bunlar: Kadir gecesi, Arefe gecesi, Berat gecesi, Cuma gecesi ve günleri.) [Deylemi]

(Allahü teâlâ, Şaban ayının 15. gecesinde rahmetiyle tecelli ederek kendisine şirk koşan ve Müslüman kardeşine kin güdenler hariç herkesi affeder.) [İbni Mace]

(Allahü teâlâ şu dört geceyi hayırla süsler: Kurban Ramazan bayramı gecesi, Arefe gecesi Şabanın yarısının [Berat] gecesi ki, onda eceller, rızıklar yazılır.) [Deylemi]

(Salih akrabayı terk eden, ana babaya asi olan Berat gecesi affa kavuşamaz.) [Beyheki]

İçki içmek, cimrilik, kin gütmek benzer biçimde günahları işleyen kâfir olmaz. İmanı düzgünse, günahlarının cezasını çektikten sonrasında Cennete girer. Sevabları günahlarından daha oldukca gelirse, Cehenneme girmeden de Cennete gider.

Hazret-i Âişe validemiz buyuruyor ki: Resulullah’ın, hiçbir ayda, Şaban ayından daha oldukca oruç tuttuğunu görmedim. Kimi zaman Şaban ayının tamamını oruçla geçirirdi. (Buhârî)

Bu geceyi ganimet bilmeli, tevbe istigfar etmeli, kaza namazı kılmalı, Kur’an-ı kerim okumalı, bilhassa ilim öğrenmeli. En kıymetli ilim, doğru yazılan ilmihâl bilgileridir. Peygamber efendimiz, “sallallahü aleyhi ve sellem” Berat Gecesi’nde, (Allahümmerzuknâ kalben takıyyen mineşşirki beriyyen lâ kâfiren ve la şakiyyâ) duasını oldukca okurdu. Büyük zatlar, Berat gecesinde şu şekilde de yakarış ederlerdi:
(Ya Rabbî, Kur’an-ı keriminde, “Tanrı, dilediğini siler, dilediğini de durağan(durgun) bırakır, Levh-i mahfuz Onun katındadır” buyuruyorsun. Eğer benim ismim saidler [cennetlikler] defterinde ise, orada durağan(durgun) kıl! İsmim şakiler [cehennemlikler] defterinde ise, ismimi oradan silip, saidler defterine yaz! Ey büyük Tanrı’ım, kalbleri iyiden kötüye, kötüden iyiye çeviren, sadece sensin. Kalbimi, dininde durağan(durgun) kıl, dininden döndürme, ayırma!)

Hazret-i Âişe validemiz, (Ya Resulallah, Allahü teâlâ seni günah işlemekten muhafaza buyurduğu hâlde, niçin Berat Gecesi’nde oldukca yakarma ettin?) diye sordu. Sonucunda buyurdu ki:
(Şükreden kul olmayayım mı? Bu yıl içinde doğacak her çocuk, bu gece deftere geçirilir. Bu yıl içinde öleceklerin adları, bu gece özel deftere yazılır. Bu gece her insanın rızkı düzenleme olunur. Bu gece her insanın amelleri Allahü teâlâya arz olunur.) [Gunye]

Nafile ibadetlerin sevabına kavuşabilmek için, ehl-i sünnet itikadında olmak, haramlardan kaçıp günahlara tevbe etmek, farzları kusursuz halletmeye çalışmak, o ameli yakarma olarak halletmeye niyet etmek şarttır.

Hasan-ı Basri hazretleri, Şabanın 15. günü, sanki mezardan çıkmış benzer biçimde, yüzü oldukca solgun görülürdü. Bu üzüntünün sebebini sorduklarında buyurdu ki:
(İlm-i yakîn ile biliyorum ki, günahım vardır. Günahım affedilmezse, sevaplarım da kabul edilmezse, hâlim nice olur diye korkumdan benzim sararıyor.)

Sual: Şabanın 14. mü, 15. günü mü oruç tutulur?
CEVAP
Onbeşinci günü tutulur.
Bünyesi zayıf olanın, Şabanın 15 inden sonrasında oruç tutmayıp, farz olan Ramazan-ı şerif orucuna hazırlanması iyi olur. Sağlığı yerinde olan ise, Şaban ayının çoğunu, hatta tamamını oruçlu geçirebilir.

Berat gecesinde
Sual: Berat gecesinde, kaderimiz yine mı yazılıyor?
CEVAP
Hayır. Yazgı, ezelde Levh-i mahfuzda yazılmıştır. Sonradan bir şey yazılmaz. Doğrusu, Levh-i mahfuzda olacak değişimler ve ömürlerin artması ve kısalması da, ezelde yazılmıştır. Allahü teâlânın ezeldeki bilimsel nede olsa, Levh-i mahfuzdaki değişimler, ona uygun olur. (Tefsir-i Hazin)

Allahü teâlâ, ezelde, hiçbir şey yaratmadan ilkin her şeyi takdir etti, diledi. Bunlardan, bir yıl içinde olacak her şeyi, Berat gecesinde meleklere bildirir. (S. Ebediyye)

Sual: Berat gecesinde vefat edecekler, dünyaya gelecekler ve amelleri yazılırmış. Bu gece insanoğlunun alın yazısı mı değişmiş olur? Doğrusu bu gece ettiğimiz dualar yüzünden alın yazımız değişebiliyor mu?
CEVAP
Alın yazısı iki türlüdür:
Biri yakarış ile, sadaka vermekle, iyilik etmekle değişmiş olur. Biri ise asla değişmez. Sözgelişi evlenmemiz, iş sahibi olmamız ya değişen kısımdandır yada değişmeyen. Biz bilemeyiz. Onun için yakarış ederiz, iyilik ederiz, değişen kısımdan ise o değişmiş olur. Sözgelişi birine bir bela geleceği alın yazısında var ise, gene alın yazısında bu kimse yakarış edecek o beladan kurtulacak diye yazılır. Ikimiz de yakarış ederiz o belayı önlemiş oluruz. Berat gecesinde yazılacak olanlar da gene ezelde bildirilmiş olanlardır. Ömrün uzaması kısalması da böyledir. Şu iyiliği meydana getirecek ve ömrü uzayacak ya da şu kötülüğü meydana getirecek ve ömrü kısalacak diye yazılıdır. Demek ki hep iyilik halletmeye çalışmalıyız. Yaptığımız şeyler alın yazımızdır.

Berat gecesi namazı
Sual: Berat gecesinde kılınan bir nâfile namaz var mıdır?
CEVAP
Bir tek Berat gecesinde değil, her gece nâfile namaz kılınır. Sadece kaza namazı borcu var ise iki rekât kaza namazı kılmanın sevabı, yaşam boyu kılınacak nâfile namazların sevabından fazladır. İmam-ı Rabbanî hazretleri, farzın yanında nâfile namazların denizde damla bile olmadığını bildirmektedir.

Eğer farz namaz borcu yoksa, isteyen nâfile namaz kılabilir. Bazı kitaplarda, (Berat gecesinde kılınacak namaza Salat-ül-hayr [Hayır Namazı] denir. Bu namaz yüz rekâttır. Her rekâtta Fatiha sûresinden sonrasında on kez İhlâs sûresi okunarak kılınır) deniyor.

Bir kimse, kazası olmasa da, kaza namazı kılınca, o kaza namazı aslına bakarsan nâfile olur. (Nâfile kılmadım) diye üzülmeye gerek kalmaz. Oruç da böyledir. Doğrusu oruç kazası olmayan Ramazan orucunu kaza etse nâfile olur. Zekât da böyledir. Zekât borcu olmayan zekât diye para verse nâfile olur. Doğrusu farz diye niyet edince, o farz değilse nâfile olur, boşa gitmez. Berat gecesinde kaza namazı kılınırsa, kazamız olmasa da, gene nâfile sevabı alınır. Eğer mekruh olarak kılınan namazlarımız var ise, kaza kılınca onlar telafi edilmiş olur.

Berat kandilinde
Sual: Berat gecesinde neler yapmalı?
CEVAP
Büyüklerimiz, şunları yapmayı tavsiye ediyor:
1- Gece bir saat kadar yakarma etmekle, gece ihya edilmiş olur. Fakat vakti uygun olan, gece daha azca uyumalı.

2- Mümkünse din büyüklerimizin kabirlerini ziyaret edip feyizlerine kavuşmalı. Büyüklerimiz için oldukca yakarış etmeli.

3- Kendimiz ve tüm müminler için, yakarış ve istigfar etmeli. Namazdan sonrasında oldukca yakarış etmeli, bilhassa hayırlı yakarış etmeli. Duada ısrar etmeli, doğrusu duayı oldukca tekrarlamalı. Peygamber efendimizin Berat gecesinde okumuş olduğu, (Allahümmerzuknâ kalben takıyyen min-eş-şirki beriyyen lâ kâfiren ve şakiyyen) duasını oldukca okumalı.

4- Aile efradıyla merhametli konuşmalı, onlara iyi davranmalı.

5- Kur’an-ı kerim okumalı, bilhassa Rabbenâ âtinâ ve Âmenerresûlü’yü oldukca okumalı.

6- En önemlisi de, ilim öğrenmeli, bunun için de, Seadet-i Ebediyye ilmihâlini okumalı.

7- Kazası olmasa da, oldukca kaza namazı kılmalı. Namaz haricinde secde ederek, secdede yakarış ve istigfar etmeli, mümkünse toprağa secde etmeli, secdeyi oldukca yapmalı.

8- Güzel koku sürünmeli.

9- Allahü teâlâya hamd ve şükretmeli.

10- Ertesi gün de oruç tutmalı.

Berat gecesi ve fazileti
Sual: Berat gecesi ne zamandır, önemi, fazileti nedir ve bu şekilde gecelerde ne yapmalıdır?
Yanıt: Berat gecesi, şaban ayının on beşinci gecesidir. Doğrusu on dördüncü günü ile on beşinci günü arasındaki gecedir. Allahü teâlâ, ezelde, hiçbir şey yaratmadan ilkin, her şeyi takdir etti, diledi. Bunlardan, bir yıl içinde olacak her şeyi, bu gece meleklere bildirir. Kur’ân-ı kerim, Levhilmahfûza bu gece indi. Resûlullah Efendimiz bu gece, oldukca yakarma ve oldukca yakarış ederdi.

Her yıl, şaban ayının on beşinci Berat gecesinde o senede olacak şeyler, ameller, ömürler, ölüm sebepleri, yükselmeler, alçalmalar, doğrusu her şey Levh-i mahfuzda yazılır. Hadîs-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Rahmet kapıları dört gece açılır. O gecelerde meydana getirilen yakarış, tevbe, ret olmaz. Fıtır Bayramı’nın ve Kurban Bayramı’nın birinci geceleri, şabanın on beşinci Berat gecesi ve Arefe gecesi.)

(Cebrail aleyhisselam bana geldi. Kalk, namaz kıl ve yakarış et! Bu gece, şabanın onbeşinci gecesidir dedi. Bu geceyi ihya edenleri, Allahü teâlâ affeder. Yalnız, müşrikleri, büyücüleri, falcıları, hasisleri, alkollü içki içenleri, faiz yiyenleri ve zina yapanları affetmez.)

(Berat gecesini ganimet, fırsat biliniz! Şu sebeple belli bir gecedir. Şabanın onbeşinci gecesidir. Kadir gecesi, oldukca büyük ise de, hangi gece olduğu belli değildir. Bu gece, oldukca yakarma yapınız. Yoksa, kıyamet günü pişman olmuş olursunuz!)

Cuma, Arefe, Bayram, Kadir, Berat, Mirac, Aşure, Mevlid ve Regaib gecelerinde tapınmak oldukca sevaptır. Muhammed Rebhâmî hazretleri Rıyâd-un-nâsıhîn kitabında buyuruyor ki:
“Büyük İslâm âlimi, İmâm-ı Nevevî hazretleri, Ezkâr kitabında buyuruyor ki: Gecenin on iki kısmından bir kısmını doğrusu bir saat kadar ihya etmek, doğrusu okumak, namaz kılmak, yakarış etmek, tüm geceyi ihya etmek olur. Yaz ve kış geceleri için hep böyledir. Fıkıh kitaplarında, saat demek, bir miktar süre anlama gelir. Nevevî, Şafii mezhebinde müctehiddir. Hanefilerin de, geceleri, bu şekilde ihya etmeleri uygun olur.”

Berat ve Regaib geceleri, camilerde toplanarak cemaatle nafile namaz kılmanın mekruh olduğu fıkıh kitaplarında yazılıdır. Mekruhu iyi bilmek, büyük cinayetlerdendir. Şu sebeple haramı mubah bilmek sövgü, mekruhu mubah bilmek ise, ondan bir basamak aşağıdır. Bu işin çirkinliğini iyi anlamalıdır.

Berat; temize çıkmak anlama gelir
Sual: Berat ne anlama gelmektedir ve insanoğlunun dünyada iken ahiretteki azaptan kurtulma imkânı var mıdır?
Yanıt: Berat yada Beraet kelimesinin lügat anlamı, temize çıkmak, kurtulmak anlama gelir. Berat, kurtuluş vesikası anlamına da gelmektedir. Peygamber Efendimiz buyurdu ki:
(Ahirette pek oldukca kimse, hesaba çekilmeden Cennete girerler. Onlar için mizan, terazi kurulmaz. Onlara verilen sayfalar üstüne; “Lâ ilâhe illallah, Muhammedün resûlullah. Bu filanın oğlu filanın Cennete girmesinin ve Cehennemden kurtulmasının beraetidir” yazılır.)

Abdullah ibni Ömer hazretleri bigün Resûlullah efendimizin huzuruna ulaşınca;
(Kıyamet günü her insanın beratı, doğrusu kurtuluş vesikası, her işi ölçüldükten sonrasında verilir. Abdullah’ın beratı ise, dünyada verilmiştir) buyururlar. Sebebi soruldukta;
(Kendisi vera ve takva sahibi olduğu benzer biçimde, yakarış ederken “Ya Rabbi! Benim vücudumu, kıyamet günü o denli büyük eyle ki, Cehennemi yalnız ben doldurayım. Cehennemi insanla dolduracağım diye verdiğin sözün böylece yerine gelmiş olsun da, Muhammed aleyhisselamın ümmetinden asla kimse Cehennemde yanmasın” diyerek din kardeşlerini kendi canından daha oldukca sevdiğini göstermiştir) buyurdu.

Bir hac zamanında, Ebû Amr ez-Zücâcî hazretlerinin yanına birisi gelmiş olarak;
-Haccımı yaptım, beratımı ver. Beratımı almam için beni sana gönderdiler diyince, Ebû Amr ez-Zücâcî hazretleri, o hiç kimseye latife yapıldığını anlamış olur ve ona, Kâbe’yi işaret ederek;
-Git oraya ve ya Rabbi! Bana beratımı ver, de! buyurur. Sonrasında o kimse, elinde bir kâğıtla geri döner. Kâğıdın üstünde yeşil hat, yazı ile;
“Bismillâhirrahmânirrahîm. Bu, falan oğlu falanın Cehennemden berat kâğıdıdır” yazılıdır.

Her yıl, şaban ayının 15. Berat gecesinde o senede olacak şeyler, ameller, ömürler, ölüm sebepleri, yükselmeler, alçalmalar, doğrusu her şey Levh-i mahfuzda yazılır. İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin hanımı bir Berat gecesinde;
-Efendim, bu gece ecellerin ve amellerin takdir edilmiş olduğu gecedir. Kim bilir Allahü teâlâ kimin defterine ölecek ve kimin defterine yaşayacak! diye kaydetti diyince, İmâm-ı Rabbânî hazretleri;
-Niçin tereddüt ve kuşku ile söylüyorsun? Ya isminin, dünyada yaşayacaklar sayfasından silindiğini görenin hâli nice olur buyurur ve o yıl vefat eder.