Sual: Samimi olmadığını sandığım kimsenin özrünü kabul etmek zorunda mıyım?
CEVAP
Samimiyse, samimi değil demek suizan olur. Suizan da haramdır. Yapmış olduğu bir iş için özür dileyip, tekrar yapmayacağını söyleyen kimsenin, samimi olmasa da özrünü kabul etmek gerekir.
Özür dilemek üç türlü olur:
1-Yapmış olduğu şeye mazeret göstermek, örnek olarak (Unuttuğum için gelemedim) yada (Hastaydım, gelemedim) demek benzer biçimde. Bu şekilde bir özrü, doğru olup olmadığını araştırmadan kabul etmelidir. Üç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Din kardeşinin özrünü kabul etmeyen, Kevser havuzundan içemez.) [Hâkim]
(Müslüman kardeşinin özrünü kabul etmemek günahtır.) [Ebu Davud]
(Özrü kabul etmeyen, özür dileyenin günahını yüklenmiş olur.) [İbni Mace]
Bu hadis-i şerifler, din kardeşinin fenalık yaptığını ve özrünün yalan bulunduğunu bilmeyen kimse içindir. Bu şekilde kimsenin özrünü reddetmek, suizan etmek olur.
2- (Yaptım; fakat tekrar yapmam, keşke yapmasaydım) demek. Bu, suçunu kabul edip özür dilemektir. Müslümanın özrünü kabul etmemek mekruhtur. Özrü kabul etmek ve kusurları affetmek, Allahü teâlânın sıfatlarındandır. Bir hadis-i şerif meali:
(Allahü teâlâ, özür dileyenin özrünü kabul eder.) [Ebu Ya’la]
Bu şekilde özrü kabul etmeyene, Allahü teâlâ azap ve gazap eder. Mümin, affetmek için özür dilenmesini bekler; münafık, ayıpların ortaya çıkmasını ister.
3- Yapmadım diyerek inkâr etmek. Bu da pişmanlık alâmetidir. Yalan söylediğini bilerek özrünü kabul etmek, o kimseyi affetmek olur. Yalan söyleyerek özür dileyen bu şekilde bir kimseyi affetmek, vacib değil müstehabdır. Affetmek oldukca faziletlidir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Tanrı rızası için affedeni, Allahü teâlâ yükseltir.) [Müslim]
(Affedin ki affedilesiniz!) [İ. Ahmed]
(Kaba davranana nazik olan, zulmedeni affeden, vermeyene kayra eden, kendinden uzaklaşana yaklaşan, yüksek derecelere kavuşur.) [Bezzar]
Allahü teâlâ, acımayana acıma etmez, affetmeyeni affetmez, özür kabul etmeyenin özrünü kabul etmez. O halde, özürleri kabul edip, suçları örtmeliyiz!
Özrü kabul etmemek
Sual: Kayınvalidem bana küstü. Beyime, (Eşin, elimi öper, benden özür dilerse, evine gelirim) demiş. Ben de, gidip, elini öptüm, özür diledim, fakat gene gelmedi. Özrü kabul etmemenin dindeki yeri nedir?
CEVAP
Siz vazifenizi yapmışsınız, başkalarının yaptıklarına karışmamalı. Kim ne yaparsa kendine yapar.
Yapmış olduğu bir iş için özür dileyip, tekrar yapmayacağını söyleyenin, samimi olmasa da özrünü kabul etmek gerekir. Üç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Özür dileyeni kabul etmeyen Kevser havuzunun başına varamaz.) [Taberanî]
(Özür dilemesinde samimi olmasa da din kardeşinizin özrünü kabul edin. Bu şekilde yapmayan Kevser Havuzunun başlangıcında yanıma gelemez.) [Hâkim]
(Arkadaşının mazeretini kabul etmemek günahtır.) [İbni Mace]
Sual: Yapmış olduğu hatadan dolayı özür dileyen kişinin özrünü, karşı tarafın kabul etmemesi günah olur mu?
Yanıt: Müslümanın özrünü reddetmek, kabul etmemek mekruhtur. Hadîs-i şerifte; (Müslüman kardeşinin özrünü kabul etmemek günah olur) buyuruldu. Özrü kabul etmek ve kusurları affetmek, Allahü teâlânın sıfatlarındandır. Bu şekilde olmayan hiç kimseye, Allahü teâlâ gadab ve azab eder.