CEVAP
Üstad, ilim yada sanatta üstün olan kimse anlamına gelir. Bu bakımdan din büyüklerine, mezhep imamlarına ve hatta Peygamberlere de üstad denir. Peygamber efendimiz, insanlığın hocası, üstadı olduğundan üstad-ül beşer denir.
Aşağıdaki bilgilerin hepsi Seadet-i Ebediyye’den alınmıştır:
Ebu Bekri Sıddık âriflerin başı ve sıddıkların lideridir. Sıddîkın üstadı Resulullah aleyhi ve alâ alihissalatü vesselam idi.
Musa aleyhisselam, mantık ilminin üstadı iken, Hızır aleyhisselamdan ilim öğrenmeye geldi.
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(İlim üstaddan öğrenilir.) [Buhari]
(Üç şey Enbiya işlerindendir:
1- Muallimlere ve üstadlara armağan vermek.
2- Âlimleri mükerrem tutmak.
3- Eshabımı sevmek.) [M.C.Y. Güzin]
Kadı Beydavi hazretleri tefsir ilminin büyük üstadıdır.
İmam-ı Ebu Yusuf ve İmam-ı Muhammed de hocaları, üstadları olan İmam-ı a’zam Ebu Hanife hazretlerinin düşünce ve reyine tâbi olmayıp, kendi ictihadları ile hareket ederlerdi. Oysa, İmam-ı a’zam, onların üstadı idi. İmam-ı Ebu Yusuf, ictihad makamına yükseldikten sonrasında, üstadı Ebu Hanife’ye tâbi olması hata olur.
İmam-ı Ebu Yusuf, oldukça sevilmiş olduğu oğlu âniden ölünce, talebelerine, (Defin işini siz halledin. Ben üstadımın dersine gidiyorum) dedi.
İmam-ı Şafii, İmam-ı Ahmed bin Hanbel’in üstadı idi.
İbni Arabi, hadis ilminde üstad [sözü vesika] ve fıkıhta ictihad makamında idi.
Hace-i Ahrardan sonrasında bu büyüklerin yolunu canlandıran, edeplerini her yere yürüyerek ariflerin büyüğü ve marifetlerin deposu üstadımız Muhammed Bakidir “sellemehüllahü teâlâ”
Seyyid Fehim Nehriye [Şemdinana] gelir. Her gelişinde, Seyyid Taha’dan çeşitli iltifatlarla şereflenirdi. Bigün cami sofasında Mektubat okuyordu. Fazlaca kalabalıktı. Seyyid Fehim de, uzakta, ayakta dinliyordu. Seyyid Taha, kitabından başını kaldırıp, (Molla Fehim, acaba şimdi, asla üstad yok mu?) der. Seyyid Fehim, (Şimdi bulunan üstad benzer biçimde, asla gelmemiştir) der. Seyyid Taha, derhal Mektubatı kapayıp, odasına gider.
İnsan, gelen feyizlerden, üstadına olan ihlası ve sevgisi kadar alır. Hepsini almak, nadirdir.
İslam tekbirini, segah makamına besteleyen Itri efendi, bir din âlimi değil, Beethoven benzer biçimde, bir musiki üstadı idi. Farabi de, felsefeci ve musiki üstadı idi.
Nefsin üstadı İblis’tir. Lakin fenalık yapmakta, isyanda, iblisi geçmiştir.
Kâfire saygı ederek üstadım demek sövgü olur.
Hoca hakkı
Sual: Hoca hakkı, ana-baba hakkından ilkin mi gelir?
CEVAP
Bir hiç kimseye Ehl-i sünnet itikadını, dinini, imanını öğreten, iki cihan saadetine kavuşmasına vesile olan hocasının hakkı elbet ana-baba hakkından ilkin gelir, yoksa her hoca denilen kimsenin değil! Bir hadis-i şerif meali:
(Üç türlü baba vardır: Dünyaya getiren baba, kızını veren baba ve ilim öğreten baba. Bunların efdali, hocasıdır.) [Umdet-ül İslam]
Evladına dinini, Ehl-i sünnet itikadını öğretmeyen ana-babanın evladı üstünde ana babalık hakkı olmaz.