CEVAP
1- Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Tanrı katında günlerin efendisi Cuma’dır. O kurban ve Ramazan bayramı günlerinden de faziletlidir. Cuma gününde şu beş özellik vardır: 1- Hazret-i Âdem o gün yaratıldı. 2- O gün yeryüzüne indirildi. 3- O gün vefat etti. 4- O günde o şekilde bir an vardır ki, günah yada akrabalarla ilişkiyi kesme mevzularında olmamak şartıyla kul Allahü teâlâdan bir şey isterse Allahü teâlâ kesinlikle onu verir. 5- Kıyamet o gün kopacaktır. Tanrı’a yakın hiçbir melek, hiçbir gök, hiçbir yer yoktur, hiçbir rüzgar, hiçbir dağ ve taş yoktur ki, Kıyametin kopmasına sahne olacağı için Cuma gününün heybetinden korkmasın.) [Buhari, İ. Ahmed]
Cuma, müminlerin bayramıdır. Bugün meydana getirilen ibadetlere minimum, iki kat sevap verilir. Bugün işlenen günahlar da, iki kat yazılır. Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Sevaplar içinde Cuma günü ve gecesinde yapılandan daha kıymetlisi, günahlar içinde de, Cuma günü ve gecesinde işlenilenden daha kötüsü yoktur.) [Ramuz]
(Cuma günü günah işlemeden geçerse, öteki günler de selametle geçer.) [İ.Gazali]
(Cuma günü, kuşlar, yırtıcı hayvanlar birbirine, “Merhaba size, bugün Cumadır” derler.) [Deylemi]
(Cuma öteki Cumaya kadar ve fazladan üç gün içinde işlenen günahlara kefaret olur. Şu sebeple iyi bir amel işleyene on kat sevap verilir.) [Taberani]
(Dört gecenin gündüzü de gecesi şeklinde faziletlidir. Allahü teâlâ, o günlerde yakarış edenin isteğini geri çevirmez, onları mağfiret eder ve onlar bu günlerde bolca ihsana nail olurlar. Bunlar: Kadir gecesi, Arefe gecesi, Berat gecesi, Cuma gecesi ve günleri.) [Deylemi]
(Cuma günü gusleden kimsenin günahları affolur.) [Taberani]
(Cuma günü sabah namazından ilkin, “Estagfirullahelazim ellezi la ilahe illa hüvel hayyel kayyume ve etubü ileyh” okuyanın, deniz köpüğü kadar da olsa, tüm günahları affolur.) [İbni Sünni]
[Böyle büyük mükafat verilebilmesi için, o kişinin, düzgün itikada sahip olması, kul hakkını, kazaya kalan farzlarını ödemesi ve haramlardan vazgeçmesi şarttır.]
(Cuma günü yada gecesi ölen mümin, şehit olur, mezar azabından kurtulur.) [Ebu Nuaym]
(Ana-babanın kabrini, Cuma günleri ziyaret eden kimsenin günahları affolur, haklarını ödemiş olur.) [Tirmizi]
(Cuma günü 80 salevat getirenin, 80 senelik günahı affolur.) [Dare Kutni]
(Cuma gecesi Yasin suresini okuyanın günahları affedilir.) [İsfehani]
(Cuma günü yada gecesi Duhan suresini okuyana Cennette bir köşk verilir.) [Taberani]
2- Kendisine Cuma namazı farz olan her müslümanın alışverişini bırakıp namaza gitmesi farzdır. Özürsüz Cumaya gitmemek haramdır. Ezan okunurken de, alışveriş yapmak mekruhtur. Oysa alışverişin kendisi helaldir. Doğrusu alınan mal mekruh değil, helaldir. Fakat ezan okunurken alışveriş yapılması mekruhtur. (Dürer)
Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Allahü teâlâ, bugünden itibaren kıyamete kadar size Cuma namazını farz kıldı. Adil yada zalim bir imam [başkan] zamanında küçümseyerek yada inkâr ederek Cuma namazını terk edenin iki yakası bir araya gelmesin! Bu şekilde bir kimse tevbe etmezse, onun namazı, zekatı, haccı, orucu ve hiçbir ibadeti kabul olmaz.) [İbni Mace]
(Tanrı’a ve ahirete inanan, Cuma namazına gitsin!) [Taberani]
(Cuma namazını kılmayan kimsenin kalbi mühürlenir [iyilik yapamaz olur], gafil olur.) [Müslim]
(Cuma namazına giderken ayakları tozlanan hiç kimseye Cehennem ateşi haramdır.) [Tirmizi]
(Cuma namazından sonrasında, yedi kez ihlas ve muavvizeteyn [yani iki Kul euzüyü] okuyan kimseyi, Allahü teâlâ, yedi gün, kazadan, beladan, fena işlerden korur.) [İbni Sünni]
(Büyük günah işlenmediği müddetçe, beş zaman namaz ile Cuma namazı, diğeri Cumaya kadar aralarda işlenen günahlara kefarettir.) [Müslim]
Seferi olana Cuma kılmak farz değildir, kılarsa farz sevabını alır. (Hindiyye)
Cuma namazı kılınmayan oldukca minik köylerde ve kâfir vatanlarında, cemaatle öğle namazı kılınır ve ikamet okunması mümkün. Cumanın sahih olduğu yerlerde, öğleyi cemaatle kılmak ve ikamet okumak mekruh olur. (Redd-ül Muhtar, Fetava-i Abdurrahim)
Mahkumlara Cuma namazı farz değildir. Öğle namazını cemaatle kılabilirler.
Cuma namazı yalnız erkeklere farzdır. Bu husustaki hadis-i şeriflerden ikisi şöyleki:
(Cuma namazı kılmak, köle, hanım, çocuk, hasta hariç, her müslümana farzdır.) [Hakim]
(Cumaya gelmeyen adamların evlerini yıksam diye düşündüm.) [Buhari]
Bayanların Cuma günü, öğle namazını evlerinde kılmak için cemaatin camiden çıkmasını beklemeleri koşul değildir. (Hidaye)
3- Cuma günü oruç tutmak müstehaptır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Cuma günü oruç tutana, on ahiret günü oruç sevabı verilir.) [Beyheki]
Bazı âlimlere bakılırsa de yalnız Cuma günü oruç tutmak mekruhtur. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Yalnız Cuma günü oruç tutmayın! Bigün öncesi yada bigün sonrası ile tutun.) [Buhari]
(Sünnet ve mekruh olduğu bildirilen bir işi yapmamalıdır! Bunun için Cuma günü orucu perşembe yada cumartesi ile beraber tutmalıdır!) (Redd-ül Muhtar)
Not: Geniş informasyon için Namaz-Abdest maddesinde, Cuma günü ve Cuma namazı kısmına bakınız.