Allah layık olanı alçaltıp yükseltir

Sual: Aşağıdaki âyetlere Ehl-i sünnet âlimleri iyi mi anlam vermişlerdir?
CEVAP
Âyetlerin açıklamaları şöyledir:
(Allah dilediğini saptırır, dilediğini hidayete erdirir.) [İbrahim 4, Fatır 8]
Allah dilediğini saptırdığına gore, şer Allah’tan değil diyenler yanlış yoldadır. Bu âyete dayanarak cebriye, Allah bizlere zorla günah işletir diyor ki o da yanlıştır. Allahü teâlâ asla hiç kimseye zulmetmez, zorla günah işletmez. Günahı da sevabı da hepimiz kendi irade-i cüziyyesi ile işler.

(Rabbin, dilediğini yaratır, dilediğini seçer. Onların seçim hakkı yoktur.) [Kasas 68]
Külli iradenin Allahü teâlânın kudretinde olduğu bildiriliyor. Kullarına verdiği irade-i cüziyye hariç, asla kimse bir şey yaratamaz. Tek yaratıcı Allahü teâlâdır, hayrı da şerri de O yaratır.

(Allah dilediğini bağışlar, dilediğine azap eder.) [Bekara 284]
Dilediğine azap eder demek, layık olana azap eder anlama gelir. Yoksa Allahü teâlâ zerre kadar haksızlık yapmaz. (Nisa 40, Kehf 49)

(Allah dilediğini yardımı ile destek sunar.) [Al-i İmran 13]
Layık olanları destek sunar.

(De ki: Mülkün sahibi olan Allah’ım, sen mülkü dilediğine verir, dilediğinden geri alırsın. Dilediğini yüceltir, dilediğini de alçaltırsın.) [Al-i İmran 26]
Gene layık olanları alçaltıp yükseltir.

(Elbet Allah dilediğini hesapsız rızıklandırır.) [Al-i İmran 37]
Layık olanlara verir.

(Yeryüzü Allah’ındır, kullarından dilediğini ona vâris kılar.) [Araf 128]
Layık olanlara verir.

(O, yıldırımlar gönderip onlarla dilediğini çarpar.) [Rad 13]
Bunu da layık olanlara yapar.

(Allah kimi hor ve hakir kılarsa, artık onu kıymetli kılacak bir kimse yoktur.) [Hac 18]
Layık olanları hor kılar.

(Allah dilediğini nuruna kavuşturur.) [Nur 35]
Layık olanlara verir.

(Allah, dilediğini yaratır; dilediğine kız, dilediğine adam evlatları verir.) [Şura 49]
İyilerin hakkında hayırlı ne ise ona onu bahşeder.

(Onları durdurun! Sorguya çekileceklerdir.) [Saffat 24]
Bu âyette, Cebriye fırkasının yanlışlığı ortaya konmaktadır. Kendi irade-i cüziyyesi ile günah işleyenler sorguya çekilecektir. Hâşâ Allahü teâlâ zorla günah işletseydi sorguya çeker miydi asla?

(Herkesi sorguya çekeceğiz.) [Hicr 92]
Hepimiz yaptığının karşılığını görecektir.

(Zerre kadar hayır ve şer işleyen, karşılığını görür.) [Zilzal 7,8]
Bu âyette, Allahü teâlânın günah işletmediği, hayrı da şerri de insanoğlunun kendi iradesi ile işlediği açıkça bildiriyor.

(Hepimiz [iyi kötü] ne getirmişse, onu görecektir.) [Tekvir 14]
Bu âyette, her insanın kendi iradesi ile günah yada sevap işlediği bildiriliyor.

Kul kendi iradesi ile imanı küfrü seçmeseydi, günah ve sevap işlemeseydi, hâşâ Peygamberler, Aden, Cehennem gereksiz olurdu. Allahü teâlânın niye yaptın diye kullarına hesap sorması da yersiz olurdu.