Müctehide hata etti demek

Sual: Şu şekilde diyenler var: İmam-ı Rabbani, (Dağda yetişip, hiçbir din duymayıp, puta tapan müşrikler, imanları olmadıkları için Cennete girmez. Peygamber gönderip haber vermeden, yalnız akıllarıyla bulamadıkları için, kullarını sonsuz olarak Cehenneme atmaz. Bunlar tüm hayvanlar benzer biçimde yok edilir) diyorsa da, ictihadında hata etmiştir. Fetret devrinde olduğu benzer biçimde, dinin ulaşmadığı kimseler, ehl-i necat şu demek oluyor ki Cennetliktir. Ek olarak yok etmek, Cehenneme sokmaktan daha büyük cezadır. Dinin ulaşmadığı bir hiç kimseye, Cehennemden daha ağır ceza verilir mi?
CEVAP
Burada iki büyük hata var:
Bir kimse, İmam-ı a’zam, İmam-ı Şafii ayarında büyük bir müctehid olsa bile, başka bir müctehide hata etti diyemez; şu sebeple (İctihad ictihadla nakzolunmaz) kaidesi meşhurdur. Şafii’de imam arkasında Fatiha okumak farzdır. Hanefi’de ise, tahrimen mekruh şu demek oluyor ki haramdır. Hanefiler, (Şafiilerin bu hükmü yanlıştır) diyemediği benzer biçimde, Şafiiler de, (Hanefilerin bu hükmü yanlıştır) diyemez. İmam-ı Matüridi ile İmam-ı Eş’arinin değişik ictihadları için, biri doğru, diğeri yanlış denmez. (İmam-ı Rabbani ictihadında hata etmiştir) demek cüretini göstermek, bağnazlık kadar cahilliği de ortaya sermek anlama gelir.

İkinci hata ise, (Bir kimseyi yok etmek toprak haline getirmek, Cehennemden büyük cezadır) sözüdür. Cehennemin şiddetli azabına gore yok olmak büyük kurtuluştur. Şundan dolayı âhirette, kâfir Cehennemin şiddetine dayanamayacak, (Yâ leyteni küntü türaba) şu demek oluyor ki (Keşke toprak olsaydım) diyecektir. (Nebe suresi, âyet 40)

Eshab-ı kiram ve öteki İslam âlimleri, Cehennemin sertliğinden, hatta hesap vermekten o denli fazlaca korktukları için, taş, toprak, kuş olmayı, asla doğmamış olmayı istemişlerdir. Birkaç örnek:
Hazret-i Ebu Bekir, (Keşke bir kuş, bir yeşil ot olsaydım, asla insan olmasaydım da kıyamette hesaba çekilmeseydim) buyururdu. Hazret-i Ömer de, Cehenneme düşme korkusundan, bir avuç toprak, bir çöp ve asla doğmamış olmayı istemiştir. (İhya, Zeyn-ül-mecalis, Kurret-ül ayneyn)

Hazret-i Osman da, (Ölünce dirilmemek arzu ederdim) derdi. Sahabeden Ebu Zer hazretleri, (Cehenneme düşmektense, bir ağaç olmak arzu ederdim) derdi. (İhya)

Kâfirlerin, sonsuz azaba dayanamayacaklarını, toprak olmak isteyeceklerini bildiren âyet-i kerimeyi hiçe sayıp, bu sonsuz azabı, yok olmaktan daha hafifçe görmek kadar ahmaklık olmaz.